Memory Banda

Geeft meisjes een keuze


Toen haar jongere zus op 11-jarige leeftijd werd gedwongen de man te trouwen die haar zwanger had gemaakt, bracht dat een heleboel verzet boven bij de Malawische Memory Banda. ‘Toen realiseerde ik me: dit is niet normaal,’ zegt ze. ‘Dit hoeft mij niet te gebeuren.’

In Malawi trouwt 42 procent van de meisjes voordat ze 18 jaar zijn. ‘Hoe het gaat in mijn cultuur is dat als je de puberteit bereikt, je naar een inwijdingskamp moet,’ vertelt Banda in een TED Talk uit 2015. In deze kampen ‘leer je hoe je een man seksueel tevreden moet stellen’. Banda’s zusje was pas 11 toen ze zwanger uit zo’n kamp terugkwam en werd gedwongen de man te trouwen die haar zwanger had gemaakt.

De ervaring van haar zus maakte Memory Banda vastbesloten zich te concentreren op haar opleiding. Ze weigerde naar een inwijdingskamp te gaan: ‘Ik zei nee omdat ik wist wat ik wilde met mijn leven.’ Een van de dingen die ze deed was meisjes uit haar gemeenschap samenbrengen om ze te wijzen op hun mogelijkheden. ‘Ik besefte dat niemand anders voor ons opkomt,’ legt ze uit in de documentaire Bigger Than Us, waarin ze een van de geportretteerde activisten is. De groep lobbyde bij gemeenschapsleiders en hun gemeenschap Nkwazi werd de eerste in Malawi die inwijdingskampen uitbande.

Na die lokale overwinning ging ze een niveau hogerop. Samen met een groep vrouwelijke parlementariërs lukte het haar de huwelijksleeftijd in Malawi te verhogen van 15 naar 18 jaar. Maar, zegt ze: ‘Een wet is pas een wet als hij wordt gehandhaafd.’ Pas als de wet binnen gemeenschappen bekend wordt, ‘zijn de meisjes in staat voor zichzelf op te komen, omdat ze weten dat er een wet is die ze beschermt’. Dit is een langzaam proces, zoals ze beschreef in een interview uit 2018: ‘We hebben een wet uit 2015. Maar we zien nog steeds 14-jarigen trouwen. Tussen 2015 en 2018 verwachtte ik een enorme vermindering van kindhuwelijken, maar tot mijn verrassing nam het maar enkele procenten af. […] Op dat moment besef je dat het niet makkelijk is percepties te veranderen. Het heeft tijd nodig.’

En daar komen haar politieke ambities om de hoek kijken. Zoals ze bekent in Bigger Than Us fantaseert ze zelfs van het presidentschap. ‘Als meisjes niet op jonge leeftijd leren dat ze leiders kunnen zijn, moeten we niet raar opkijken dat er zo weinig vrouwen op machtige posities zitten,’ zei ze in het interview uit 2018. ‘Het wordt hoog tijd dat meisjes leren hoe ze onverzettelijk moeten zijn, sterk, en in staat hun eigen keuzes te maken.’

Bigger Than Us is te zien op het Movies that Matter Festival 2022, waar Memory Banda speciale gast zal zijn.