Teodora del Carmen Vásquez

Tegen strenge abortuswetten


Wat begon als een tragedie werd een inspirerend verhaal van geduld, kracht en solidariteit. Teodora del Carmen Vásquez uit El Salvador werd gevangengezet wegens ‘moord’ nadat ze haar baby verloor. In de gevangenis kwam ze erachter dat ze niet de enige was. Na haar vrijlating kwam ze een belofte na: vechten voor de anderen.

Op het dieptepunt van haar leven was Teodora del Carmen Vásquez alle hoop verloren. Nadat haar baby werd doodgeboren beschuldigde de politie haar, zonder bewijs, ervan de baby te hebben verdronken. Ze werd veroordeeld tot dertig jaar cel in de Ilopango-vrouwengevangenis in El Salvador, gescheiden van haar zoon Ángel. ‘Ik lag de hele tijd in bed, nadenkend en huilend’, herinnert ze zich haar eerste jaren in de gevangenis. ‘Ik dacht: ik overleef het hier niet. Hier zal ik doodgaan.’

El Salvador heeft zeer strenge abortuswetten. En vrouwen die onder onduidelijke omstandigheden hun kind verliezen, worden niet snel geloofd door de politie als ze zeggen dat ze niets fout hebben gedaan. Veel vrouwen met een miskraam of doodgeboren kind worden beschuldigd van abortus. Vaak, zoals in de zaak van Del Carmen Vásquez, wordt de aanklacht verhoogd tot moord, waarop dertig tot veertig jaar cel staat.

De situatie veranderde toen een groep advocaten van een El Salvadoraanse ngo de gevangenis bezocht. ‘De advocaten riepen een groep vrouwen bijeen’, herinnerde ze zich in een interview na haar vrijlating. ‘Ik dacht dat ik de enige was die daar zat wegens “moord op een kind” – alleen ik.’ Maar dat was niet zo: zestien andere vrouwen zaten ook gevangen nadat ze hun baby hadden verloren. De vrouwen besloten zich te verenigen. ‘Vanaf dat moment’, zegt ze, ‘was de strijd voor mensenrechten in de gevangenis begonnen.’

De vrouwen noemden zich ‘De 17’, en Del Carmen Vásquez werd hun woordvoerder. Nadat een door Amnesty verzorgde advocaat de rechtbank had overgehaald haar zaak opnieuw te bekijken, kreeg ze wereldwijde aandacht. En zoals ze zegt in Fly So Far, de prachtige documentaire over haar: ‘In de gevangenis beloofden we elkaar: de eerste die vrijkomt, zal vechten voor de anderen.’

Die belofte neemt ze serieus sinds het moment dat ze in 2018 de gevangenispoorten uit liep na een wereldwijde campagne voor haar vrijlating. Ze werd een van de gezichten van de beweging tegen de El Salvadoraanse abortuswetten. Nadat Argentinië in december 2020 abortus legaliseerde, kreeg de vrouwenrechtenbeweging in heel Latijns-Amerika nieuwe hoop. In haar moederland is het nog lang niet zover, maar Teodora del Carmen Vásquez zal nooit opgeven. ‘Ik wil de staat El Salvador bewijzen dat Teodora Vásquez niet overwonnen is’, zegt ze. ‘Teodora Vásquez gaat voorwaarts.’

Fly So Far is te zien op het Movies that Matter Festival 2021, waar Teodora del Carmen Vásquez speciale gast zal zijn.