Tran To Nga

Klaagt Agent Orange aan

Tijdens de Vietnamoorlog was Tran To Nga een van de miljoenen Vietnamezen die werden blootgesteld aan Agent Orange: een extreem giftig ontbladeringsmiddel gebruikt door het Amerikaanse leger. Nu, vijftig jaar later, eist Tran gerechtigheid voor de slachtoffers.

‘Ik droeg die schuld veertig jaar lang op mijn schouders’, zegt Tran To Nga. In 1968 verloor ze haar pasgeboren dochter aan een hartafwijking. Haar tweede dochter werd geboren met een ongeneeslijke ziekte, die ook sommigen van haar kleinkinderen zouden krijgen. ‘Ik gaf altijd mezelf de schuld’, zegt ze. ‘Totdat ik me realiseerde dat mijn dochter was vermoord door het gif, Agent Orange.’

In 1966 was ze eraan blootgesteld. Het Amerikaanse leger spoot naar schatting 76 miljoen liter op grote stukken land om de Noord-Vietnamezen tegen te houden. Toen het daarmee in 1971 stopte, was er enorme schade aangericht. Volgens ngo’s werden er 4 miljoen mensen aan blootgesteld en zelfs nu, vijftig jaar later, worden ieder jaar bij naar schatting zesduizend kinderen aangeboren afwijkingen vastgesteld als gevolg van Agent Orange. ‘We zijn al aanbeland bij de vierde generatie slachtoffers’, zegt Tran To Nga. ‘Er zijn miljoenen slachtoffers in Vietnam voor wie we moeten zorgen.’

Decennialang wist Tran zelf niet dat zij er een van was. Rond 2007, herinnerde ze zich in een interview, ontmoette ze families met dezelfde ervaringen als zij. Ze stuurde een bloedmonster naar een laboratorium, ‘en zij kwamen tot de conclusie dat ik was besmet met Agent Orange’. Het verklaarde veel van haar eigen gezondheidsproblemen, waaronder diabetes en kanker. Het zette de 78-jarige Tran, die inmiddels ook de Franse nationaliteit heeft, op een spoor dat zijn volgende halte had in een Franse rechtbank. Zoals te zien in de documentaire The People vs Agent Orange, startte ze moedig een rechtszaak tegen 26 bedrijven die Agent Orange hadden geproduceerd en verkocht. Onder hen chemische reuzen als Dow Chemicals en Monsanto. De rechtszaak geeft niet alleen hoop aan de slachtoffers in Vietnam, maar ook in de Verenigde Staten. Veel Vietnamveteranen lijden nog altijd onder de gevolgen van Agent Orange, en tot op de dag van vandaag wordt het giftige bestanddeel gebruikt. In januari 2021 waren de laatste hoorzittingen; de uitspraak wordt verwacht op 10 mei.

Wat hoopt ze te winnen met haar rechtszaak? ‘Als we winnen krijg ik een schadevergoeding, maar dat is volstrekt niet mijn doel’, zegt ze. ‘En ik wil geen verontschuldigingen. Wat ik wil is de erkenning [van die bedrijven] van hun misdaden en de catastrofes die ze na de oorlog hebben achtergelaten en die nog steeds doorgaan. Wat ik wil is dat ze samen met ons helpen de slachtoffers een beter leven te geven.’ Wat ze misschien vooral wil, is dat hun pijn wordt gezien: ‘Ik wil dat Agent Orange-slachtoffers weten dat ze niet alleen zijn.’

The People vs. Agent Orange is te zien op het Movies that Matter Festival 2021, waar Tran To Nga speciale gast zal zijn.