City 40

In de donkere bossen van het Russische Oerolgebergte ligt de verboden stad Ozersk, oftewel 'City 40'. Hier leven duizenden mensen achter prikkeldraad, bewaakt door gewapende milities. Zij zijn de hoeders van het nucleaire schild, zo horen ze van de autoriteiten. Maar ze leven op een van de meest vergiftigde plekken op aarde.

Toen de VS na WO II een plan lanceerden voor het bouwen van geheime nucleaire steden, volgde de Sovjet-Unie dit voorbeeld snel. Rondom de kerncentrale Mayak in het Oerolgebergte verrees een stad waar arbeiders en wetenschappers in het grootste geheim werkten aan het Russische kernwapenprogramma. Niemand mocht weten van hun bestaan: de stad kwam niet op de kaart en de inwoners werden nergens geregistreerd. Arbeiders verdwenen spoorloos uit hun originele woonplaats en niemand mocht contact hebben met de buitenwereld.

De inwoners van City 40 hadden het goed: toen in de rest van Rusland honger en armoede heersten, hadden zij voldoende te eten. Heden ten dage zorgt de overheid nog steeds goed voor de verboden stedelingen. Er is goede scholing, werk en gezondheidszorg. Maar tegen welke prijs? Decennialang produceerde de stad nucleair materiaal en dumpte het kernafval in open meren en rivieren, met als gevolg een schrikbarend hoog sterftecijfer. Er waren verschillende nucleaire rampen en het stralingsniveau is torenhoog. Maar omdat stad en inwoners niet bestaan, zijn er geen officiële documenten over de schade door de vervuiling aan mens en milieu. In de documentaire zien wij advocaat Nadezhda Kutepova procederen tegen de overheid, maar dat wordt haar niet in dank afgenomen. De bewoners van Ozersk zijn gedoemd hun luxe leven te leiden op 'het kerkhof van de wereld'.

Nadezhda Kutepova werd vanwege haar activisme door de Russische overheid dusdanig gedwarsboomd en lastiggevallen dat zij zich niet langer veilig voelde en moest vluchten. Zij is dit jaar aanwezig op het Movies that Matter Festival als een van de activisten in het A Matter of ACT-programma. Lees hier meer over haar.

Tekst: Annika Wubbolt