Payoshni Mitra 

Kampioen voor vrouwelijke atleten 

Payoshni Mitra vecht zij aan zij met vrouwelijke atleten die worden verstoten, belachelijk gemaakt en uitgesloten van wedstrijden, simpelweg om hoe ze zijn geboren. 

Als het gaat om uitblinken in sport bestaat er een dubbele standaard, zegt de Indiase activist voor de rechten van atleten Payoshni Mitra in de documentaire Category: Woman van Phyllis Ellis. ‘Als je een man bent en je doet het uitzonderlijk goed, word je een Superman. Als je een vrouw bent en je doet het uitzonderlijk goed, zul je wel een man zijn.’  

Payoshni’s ervaring met een misbruikende coach als jonge badmintonspeelster, inspireerde haar een PhD te halen in genderissues in de sportwereld. ‘Als feminist realiseerde ik me hoe grondig seksistisch de sportwereld is,’ zei ze in een interview. ‘Maar om op te komen voor gendergelijkheid in sport, moest ik eerst het scenario begrijpen.’ 

Payoshni Mitra komtonder andere in actie tegen de praktijk om testosteronniveaus van vrouwelijke atleten te meten. Zoals te zien in Category: Woman hebben atletiekinstituties als de IAAF (nu World Athletics) regels die het vrouwen met meer testosteron verbieden aan wedstrijden mee te doen. Deze vrouwen moeten onomkeerbare sterilisatieoperaties of hormoonbehandelingen ondergaan om weer te kunnen deelnemen.  

Het onderwerp werd wereldnieuws in 2009, toen de prestaties van de Zuid-Afrikaanse renner Caster Semenya omlaag werden gehaald toen haar gender in twijfel werd getrokken. Payoshni is er trots op met Semenya te hebben samengewerkt. Maar zoals ze zei in een interview met Human Rights Watch, dat in 2020 een rapport over het onderwerp uitbracht: ‘De media zouden ook naar andere verhalen moeten kijken, van vrouwen die niet tot zulke hoogten reiken. De vrouwen op het middenniveau, die trots zijn om voor hun land uit te komen en proberen een beter leven op te bouwen.’ Voor hen kunnen de gevolgen vernietigend zijn. ‘Ze liggen onder een vergrootglas, ze gaan zich onveilig voelen, mensen roddelen constant over ze. Dat is heel moeilijk om mee om te gaan.’ 

Het onderwerp raakt vrouwen uit sommige delen van de wereld meer dan anderen, legt Payoshni uit: ‘Ik werk al jaren met vrouwelijke atleten en probeer ze bewust te maken van hun rechten. Het is geen toeval dat dit beleid vrouwen uit armere landen treft, waar ze niet hetzelfde kennisniveau hebben over hun rechten.’ 

Gelukkig ziet Payoshni Mitra ook hoopvolle signalen. ‘Vrouwen vechten dit soort beleid nu aan in rechtbanken, nationaal en internationaal. Dit is een recente ontwikkeling. Het maakt me blij dat steeds meer vrouwelijke atleten uit Azië en Afrika zich bewust worden van hun rechten.’ 

Category: Woman was te zien op het Movies that Matter Festival 2023, waar Payoshni Mitra een speciale gast was.