Shahrzad Jabbari
Eert haar heroïsche zus
Als de Iraanse Reyhaneh Jabbari ter dood wordt veroordeeld nadat ze een man neerstak die haar dreigde te verkrachten, komen haar zus Shahrzad, haar moeder Shole Pakravan en zus Sharare in actie. Door Reyhanehs dappere verhaal te vertellen, tonen zij het onrecht dat vrouwen in Iran treft.
Een vastberaden vrouwenstem op een opgenomen telefoongesprek. ‘Ik zal proberen mijn stem te laten horen voor alle vrouwen die zijn verkracht,’ horen we. ‘Zelfs al kost het me mijn leven.’
De stem is van Reyhaneh Jabbari, en ze belt vanuit de gevangenis. Reyhanehs vrijheid werd haar afgenomen toen ze 19 was. De man met wie ze dacht een zakelijke afspraak te hebben, deed ineens de deur op slot en dreigde haar te verkrachten. Met een mes dat ze op tafel zag liggen stak Reyhaneh de man neer en vluchtte weg. De man overleed aan zijn verwondingen, en Reyhaneh werd gearresteerd en aangeklaagd wegens moord.
De man bleek een machtige figuur te zijn. Onmiddellijk gingen de kranten aan de haal met de zaak – en zonder aarzeling verklaarden ze Reyhaneh schuldig. ‘Ze werd geportretteerd als een seriemoordenaar,’ zegt haar zus Shahrzad Jabbari in de documentaire Seven Winters in Tehran (Steffi Niederzoll).
De familie – moeder Shole Pakravan, vader Fereydoon Jabbari en de derde zus Sharare – zit vol vragen maar wordt in het ongewisse gelaten. Dan wordt op een dag de 14-jarige Shahrzad gearresteerd wegens medeplichtigheid aan de moord. ‘Een man die ik niet kende begon me vragen te stellen,’ zegt ze. ‘Ik zei dat ik niets wist. Na nog een paar vragen zei hij: je kunt gaan.’ Dat was een opluchting. Maar wat ze niet wist, was dat in de gevangenis Reyhaneh was verteld dat ze haar kleine zusje zouden martelen. Dit dreigement leidde ertoe dat ze een valse bekentenis aflegde, die in de rechtszaal tegen haar zou worden gebruikt.
Tijdens de extreem oneerlijke rechtszaak die volgde – de rechter zei op een gegeven moment zelfs dat Reyhaneh zich had moeten laten verkrachten en na afloop een klacht indienen – werd Reyhaneh veroordeeld tot ‘bloedwraak’. Dit is een doodvonnis, waarbij echter de executie wordt afgeblazen als de familie van het slachtoffer de dader vergeeft. Zoals te zien in Seven Winters in Tehran, kwam dit voor Reyhaneh neer op een keuze tussen haar leven en haar waarden. Met een ongelooflijke moed koos ze voor het laatste. Op 25 oktober 2014 werd Reyhaneh Jabbari geëxecuteerd.
Reyhanehs wens dat haar stem zou worden gehoord, wordt nu realiteit met het uitkomen van Seven Winters in Tehran. Heeft Shahrzad het gevoel dat de documentaire iets van verandering kan brengen in Iran? ‘Ik heb altijd hoop,’ zegt ze. ‘Natuurlijk kan het helpen als mensen over de hele wereld weten wat er in Iran aan de hand is, en ze onze stem kunnen zijn. Ik heb een zin van mijn moeder in mijn hoofd: “Als alle mensen iets willen, kan niemand daar iets tegen doen. De kracht van de mensen is zo groot.”’
Seven Winters in Tehran was te zien op het Movies that Matter Festival 2023, waar Shahrzad Jabbari een speciale gast was.