Film als beschermingsmechanisme

De documentaire Writing With Fire volgt de volledig vrouwelijke redactie van Khabar Lahariya, een krant gerund door Dalit-vrouwen in India. Journalisten Meera, Suneeta en Shyamkali stuiten op weerstand, achterdocht en betutteling als ze verslag doen van het nieuws in India vanuit feministisch en Dalit-perspectief. De film was onderdeel van het Activist-programma tijdens het Movies that Matter Festival 2022.

De vrouwen van Khabar Lahariya, de activisten, konden helaas niet naar het festival komen. Daarom namen regisseurs Rintu en Sushmit in hun plaats deel aan het Activist-programma. Rintu kijkt terug op hun drukke programma van vorig jaar: “We hebben veel organisaties ontmoet en gesprekken gevoerd over de hoofdthema’s van de film, namelijk de stem en rol van vrouwen in democratie en het belang van vrije pers en journalistiek in deze tijd.” Een deel van de ontmoetingen ging over het creëren van bewustzijn over de politieke situatie in India, een ander deel was gericht op het in contact komen met journalistieke organisaties zoals Free Press Unlimited, die een kantoor in India willen opzetten.

Het werd een soort superspreader, op een positieve manier. Ik denk niet dat dit mogelijk was geweest zonder dit programma.

Rintu: “Na het festival wilden we heel graag dat deze film gedeeld zou worden met mensenrechtenorganisaties en journalistenorganisaties over de hele wereld. Dus stelde het Movies that Matter-team voor om de film deel te laten uitmaken van het ambassadeprogramma.” Het Ambassade filmmenu wordt elk jaar georganiseerd rond de Internationale Dag van de Mensenrechten op 10 december. Nederlandse ambassades over de hele wereld krijgen van Movies that Matter een menukaart met mensenrechtenfilms aangeboden om een vertoning rond verschillende thema’s te organiseren. Vorig jaar konden de ambassades kiezen uit zes films over verschillende onderwerpen. Uiteindelijk werd Writing with Fire vertoond door verschillende ambassades over de hele wereld, waaronder Maleisië, Perú, Egypte, Mozambique en Bangladesh. Rintu: “Het mooiste was de samenwerking met de journalistieke organisaties in deze landen. Van een journalistengroep in Sri Lanka kregen bijvoorbeeld we na een vertoning het verzoek of ze de film in hun redactiekamers en op een universiteit mochten vertonen. Het werd een soort superspreader, op een positieve manier. Ik denk niet dat dit mogelijk was geweest zonder dit programma.”

Verhalen worden aanjagers voor anderen

“Het was fantastisch omdat onze Twitter-tijdlijn ineens ontplofte,” voegt Sushmit eraan toe. “We zagen beelden van een vertoning op de Filippijnen in een volle zaal met zeer betrokken studenten die vragen stelden. Dat is wat je wilt, vooral als onafhankelijke filmmaker. Als je geen studio of streamer hebt die de film distribueert naar een wereldwijd publiek, wil je er zeker van zijn dat je film gezien wordt na diens eenjarige-festivalleven. Je wilt dat de film gebruikt wordt als een bron en dat de verhalen aanjagers kunnen worden voor andere mensen en organisaties.”

De film vestigt niet alleen de aandacht op de vrouwenrechten in India, maar ook op het gebrek aan vrijheid van meningsuiting in de nationale media. Dat is ook merkbaar tijdens ons interview, wanneer de regisseurs overwegen hoe ze de politieke situatie in hun land moeten inkaderen. Rintu: “De toch al gekrompen ruimte voor een onafhankelijke stem wordt in India nog verder verstikt. Dus onze strategie was: laten we de film maken, ervoor zorgen dat hij overal wordt bekeken en de film het woord laten doen. Door de film heeft Khabar Lahariya een ongelooflijke mediaversterking gekregen en hebben we middelen geworven om hun partnerschappen en uitbreiding te versterken. Dus in veel opzichten heeft de film gewerkt als een onzichtbare versterker en beschermingsmechanisme.” Sushmit: “Het gaat over kunst haar werk laten doen. Het is persoonlijk, professioneel en politiek – al deze aspecten van wie we zijn en hoe we de wereld zien. En tegelijkertijd gaat het er ook om het publiek op een diepe manier te betrekken.”

Wanneer je stem consequent, systematisch van je wordt afgenomen, hoe vind je dan de juiste taal om je te verzetten en een parallel machtssysteem voor jezelf en je gemeenschap te creëren?

Daarom is het ook belangrijk voor het koppel om screenings te organiseren met kleine gemeenschapsorganisaties in verschillende delen van India. Rintu: “Je wilt ervoor zorgen dat de juiste mensen kijken en dat de juiste gesprekken rond de film worden gevoerd. Want de film gaat ook over het belang van een stem hebben. Wanneer je stem consequent, systematisch van je wordt afgenomen, hoe vind je dan de juiste taal om je te verzetten en een parallel machtssysteem voor jezelf en je gemeenschap te creëren? De film gebruikt het voorbeeld van journalistiek in het leven van deze vrouwen. Maar ik hoop dat het publiek naar buiten gaat met het idee: ik ben geen journaliste, maar ik ben een moeder, of ik ben een gemeenschapsleider, of ik ben een lerares. Hoe kan ik de stem worden waartoe ik in staat ben? In de afgelopen twee maanden hebben we brieven ontvangen van publiek in Kazachstan, Ecuador en Tanzania over hoe indrukwekkend het kijken naar de film voor hen is geweest.” Sushmit: “Ik denk dat dat het hele punt is van het hebben van cinema, muziek, kunst en literatuur in onze Brechtiaanse ‘donkere tijden’. Het dient om samen op een reis te gaan, te reflecteren, en om het publiek te laten nadenken over hun plaats in de wereld en welk verschil zij kunnen maken.”